In een serie essays probeer ik filosofie laagdrempelig te maken en te koppelen aan een psychosociale werkvorm zoals coaching of therapie. De focus van dit essay: Hoe Søren Kierkegaard het existentialisme gestalte gaf.
Søren Kierkegaard wordt vaak beschouwd als de grondlegger van het existentialisme, een filosofische stroming die zich richt op de individuele vrijheid, verantwoordelijkheid en zoektocht naar betekenis in het leven. In deze essay zal ik uitleggen hoe Kierkegaard tot het existentialisme kwam.
Kierkegaard werd geboren op 5 mei 1813 in Kopenhagen. Hij studeerde theologie aan de Universiteit van Kopenhagen en begon al snel kritiek te uiten op de heersende filosofie van zijn tijd, voornamelijk het Hegeliaanse systeem. Kierkegaard vond dat deze filosofie te abstract was en geen rekening hield met de subjectieve ervaring van het individu.
Het Hegeliaanse systeem
Het Hegeliaanse systeem, ontwikkeld door de Duitse filosoof Georg Wilhelm Friedrich Hegel, was een complexe filosofische theorie die een enorme invloed heeft gehad op de westerse filosofie.
Het systeem draaide om het concept van de dialectiek, waarbij twee tegenstellingen (these en antithese) samenkomen en een hogere synthese creëren. Dit proces werd gezien als een continue evolutie van de geschiedenis en de menselijke geest.
Hegel geloofde dat de menselijke geest een groei doormaakte van primitieve instincten naar rationele reflectie en filosofisch denken. Het Hegeliaanse systeem omvatte ook het idee dat het individu slechts een onderdeel is van een groter geheel, en dat de staat de hoogste uitdrukking was van de wil van het volk.
Enten-Eller
In 1843 publiceerde Søren Kierkegaard zijn eerste grote werk, “Enten-Eller” (vertaald als “Of/Of” of “Of het één, of het ander”), waarin hij zijn ideeën over de menselijke keuzevrijheid en de zoektocht naar zingeving uiteenzette. Het boek was geschreven onder een pseudoniem en bevatte verschillende stemmen die verschillende filosofische perspectieven uiteenzetten. Dit was een vorm die Kierkegaard vaak zou gebruiken in zijn latere werken.
Frygt og Bæven
In zijn volgende werk, “Frygt og Bæven” (vertaald als “Vrees en Beven”), onder het pseudoniem Johannes de Silentio, onderzocht Søren Kierkegaard de ethische implicaties van het verhaal van Abraham en zijn bereidheid om zijn zoon te offeren. Dit werk illustreert Kierkegaards focus op het individu en zijn of haar verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen keuzes.
Sygdommen til Døden
In “Sygdommen til Døden” (vertaald als “De ziekte tot de dood”), onder het pseudoniem Anti-Climacus, schreef Søren Kierkegaard over het begrip van angst en wanhoop. Hij betoogde dat het besef van onze sterfelijkheid ons aanspoort om een diepere betekenis te vinden in ons leven, omdat we ons ervan bewust zijn dat ons leven eindig is.
Søren Kierkegaard en de individuele ervaring
Kierkegaard’s filosofie was dus gericht op de individuele ervaring en keuzevrijheid, en het zoeken naar betekenis en doel in het leven. Hij benadrukte dat het individu verantwoordelijk is voor zijn of haar eigen leven en keuzes, en dat het nodig is om risico’s te nemen om echt te leven.
Deze ideeën zouden later invloed hebben op de existentialisten die na Søren Kierkegaard kwamen, waaronder Jean-Paul Sartre, Martin Heidegger en Friedrich Nietzsche. Deze filosofen bouwden voort op de ideeën van Kierkegaard en ontwikkelden een uitgebreidere theorie van het existentialisme.
Waar kan ik jou bij helpen?
Zou je willen weten wat ik als coach en toegepast psycholoog voor jou kan betekenen?
Overzicht van de belangrijkste pagina’s:
✓ Informatie over mijn praktijk,
✓ Lees hier meer over mij,
✓ Mijn werkwijze en tarief,
✓ Lees hier de reviews van mijn cliënten.
Neem gerust contact met me op. Ik help je graag.
De Mentaal Consulent
Het kennismakingsgesprek is gratis
Een afspraak om vrijblijvend kennis te maken plan je eenvoudig zelf. Op die manier kun je, zonder ergens aan vast te zitten, voor jezelf bepalen of je je prettig voelt in mijn praktijk.